Britse overheid boekt recordwinst in fraudebestrijding dankzij AI

De Britse regering heeft een opmerkelijke stap gezet: in één jaar (tot april 2025) wist ze meer dan £480 miljoen te weerhouden van frauduleuze claims in de publieke sector. Dankzij de inzet van nieuwe technologieën, waaronder kunstmatige intelligentie (AI), ziet Londen dit als het strengste en meest succesvolle fraudebestrijdingsbeleid ooit.

Een recordbedrag gered

Sinds april 2024 heeft de overheid een ongekend bedrag aan fraude weten tegen te houden — meer dan ooit tevoren. Van dit totale bedrag is ruim een derde (≈ £186 miljoen) gerelateerd aan misbruik van maatregelen in de coronapandemie, zoals de “Bounce Back Loans”. 

Waar werd bespaard?

De overheidsmaatregelen richtten zich op diverse vormen van fraude en misbruik:

• Onterecht uitkeren van pensioenen nadat mensen overleden (met claim door nabestaanden) 
• Ongeldige aanvragen voor de “single person council tax discount”
• Mensen die op wachtlijsten voor sociale huisvesting stonden terwijl ze hun woning illegaal onderverhuurden 

Door deze ingrepen kan belastinggeld nu meer naar scholen, ziekenhuizen, politie en andere vitale diensten stromen — een centrale retoriek in het zogenoemde “Plan for Change”.

De nieuwe AI-tool: Fraud Risk Assessment Accelerator

Een sleutelelement in deze aanpak is een nieuw AI-systeem, de Fraud Risk Assessment Accelerator, ontwikkeld binnen het kabinet van de regering. Deze technologie wordt ingezet om patronen van frauduleus gedrag te ontdekken en te voorkomen dat nieuwe beleidsmaatregelen kwetsbaar worden voor misbruik. 

AI tool helped recover £500m lost to fraud, government says Ministers say software developed by the Cabinet Office has helped to ramp up fraud detection.

Preventief scannen van beleid en systemen

De AI is niet enkel reactief: hij analyseert in een vroeg stadium nieuwe beleidsvoorstellen en procedures om zwakke plekken te identificeren vóórdat fraudeurs die kunnen exploiteren. In eerdere tests bleek deze tool de tijd die nodig is om fraude-risico’s te signaleren met 80% te kunnen inkorten — terwijl menselijke beoordeling nog steeds deel blijft uitmaken van het proces.

Internationale ambitie

Het VK overweegt de technologie ook internationaal te licentiëren — in het kader van samenwerking met bondgenoten (denk aan de “Five Eyes” landen). 

Transparantie en bias

Hoewel de vooruitgang glansrijk klinkt, is er kritiek. Eerder onderzoek (bij een ander AI-systeem voor uitkeringsfraude) toonde aan dat algoritmes kunnen discrimineren op basis van leeftijd, handicap, burgerlijke staat of nationaliteit. Kritische stemmen waarschuwen dat dergelijke systemen zonder voldoende toezicht en transparantie kwetsbare groepen kunnen benadelen.

Revealed: bias found in AI system used to detect UK benefits fraud Exclusive: Age, disability, marital status and nationality influence decisions to investigate claims, prompting fears of ‘hurt first, fix later’ approach

Menselijke controle blijft noodzakelijk

Ambtenaren benadrukken dat hoewel AI veel werk kan automatiseren en versnellen, zij niet alle beslissingen overnemen. Menselijk oordeel blijft essentieel om individuele gevallen correct te beoordelen. 

Veranderende fraudepraktijken

Fraudeurs passen zich voortdurend aan. Terwijl de overheid AI inzet, verkiezen criminelen nieuwe strategieën (bijv. kleinere bedragen, verspreide claims) of maken ze gebruik van AI zelf (deepfakes, geavanceerde vervalsingen). De strijd blijft dus dynamisch.

Fraudsters are using AI — financial institutions need to keep up Unrestricted by the laws and standards expected of public bodies, scammers are quickly adapting to new technologies. Banks fall behind at their peril

De Britse overheid heeft met haar systeem van datamatching, geavanceerde technologie en juridische acties een indrukwekkend resultaat geboekt: £480 miljoen bespaard in één jaar tegen fraude in de publieke sector. De inzet van AI vormt een paradigmaverschuiving: van reactief toezicht naar preventief, intelligent beleid. Toch blijft de balans tussen effectiviteit en rechtvaardigheid cruciaal — want technologie kan slechts een instrument zijn, geen vervanger van democratische controle en ethisch toezicht.

Als gebruiker wil hij mogelijk weten: zal deze aanpak navolging krijgen in andere landen? En: hoe kunnen we waarborgen dat AI-systemen eerlijk blijven? Wil je dat ik ook een vertaling maak in het Engels, of de implicaties voor België bekijk?