AI herschrijft bijbel-onderzoek: Wie schreef het Oude Testament écht?

Een baanbrekend Israëlisch algoritme werpt nieuw licht op de auteurs van de Hebreeuwse Bijbel en daagt eeuwenoude theorieën uit.

Oude teksten, nieuwe technologie

Een revolutionair AI-project uit Israël zet de wereld van bijbelwetenschappers op z’n kop. Onderzoekers van de Universiteit van Tel Aviv hebben een geavanceerd algoritme ontwikkeld dat literaire patronen herkent in de Hebreeuwse Bijbel – met verrassende resultaten. Volgens het team kan de technologie de hand van verschillende auteurs nauwkeurig onderscheiden, met een precisie die zelfs menselijke experts overtreft.

Het project richt zich op het oudste deel van de Bijbel, het Oude Testament, en onderzoekt teksten zoals Genesis, Exodus en Deuteronomium. De uitkomst? De traditionele opvatting dat bepaalde delen door één enkele auteur of school zijn geschreven, lijkt niet langer houdbaar.

Bijbelkritiek in een nieuw tijdperk

Al eeuwenlang discussiëren theologen, historici en taalkundigen over de oorsprong van de Bijbelteksten. Vooral de Documentaire Hypothese – die stelt dat het Pentateuch (de eerste vijf boeken) een samenvoeging is van vier bronnen (J, E, P en D) – is dominant geweest in het moderne bijbelonderzoek. Maar het AI-model van Tel Aviv werpt daar nu een ander licht op.

Door gebruik te maken van deep learning en linguïstische analyse kon het systeem opvallende verschillen detecteren in stijl, woordgebruik en structuur, zelfs binnen ogenschijnlijk homogene hoofdstukken. Zo ontdekte het algoritme meerdere literaire ‘handtekeningen’ in teksten die voorheen als eenduidig werden beschouwd.

Meer dan alleen religieus belang

De implicaties zijn niet alleen theologisch, maar ook cultureel en historisch van groot belang. Als we beter begrijpen wie de auteurs waren, kunnen we de sociale, politieke en religieuze context waarin de teksten zijn geschreven, beter reconstrueren.

Ook buiten Israël groeit de belangstelling. Universiteiten in Europa en de VS volgen het onderzoek op de voet en overwegen vergelijkbare technieken toe te passen op andere historische teksten.

AI als literaire detective

De technologie achter het project werd oorspronkelijk ontwikkeld voor auteursidentificatie in hedendaagse teksten en forensisch taalonderzoek. Denk aan het herkennen van plagiaat of het identificeren van anonieme schrijvers. Nu blijkt dezelfde techniek ook inzetbaar voor teksten van duizenden jaren oud.

Waar traditionele literaire analyse vaak berust op subjectieve interpretatie, biedt AI een objectieve, reproduceerbare methode. Toch benadrukken de wetenschappers dat de technologie geen vervanging is van menselijke interpretatie, maar eerder een krachtig hulpmiddel.

Een nieuw hoofdstuk in bijbelonderzoek

Met deze doorbraak staat de Bijbelwetenschap aan het begin van een nieuw tijdperk. Terwijl AI steeds dieper doordringt in de wereld van de geesteswetenschappen, lijkt de vraag "Wie schreef de Bijbel?" niet langer alleen aan menselijke geleerden voorbehouden. De digitale revolutie schrijft nu letterlijk mee aan het oudste boek ter wereld.