AI vernietigt het verdienmodel van de journalistiek – en niemand grijpt in

Uitgevers trekken aan de alarmbel nu AI-gegenereerde zoekresultaten lezers weghouden van hun websites – en advertentie-inkomsten opdrogen.

Nieuwsuitgevers in crisis: Google's AI-vernieuwing vreet aan hun bestaansrecht

In de Amerikaanse mediawereld heerst paniek. Grote nieuwsuitgevers rapporteren alarmerende dalingen in hun webverkeer sinds Google zijn nieuwe AI-gestuurde zoekfunctie heeft uitgerold. In plaats van gebruikers zoals vroeger door te verwijzen naar originele nieuwsbronnen, serveert Google nu rechtstreeks uitgebreide AI-antwoorden op zoekopdrachten – en dat zonder één klik richting de websites die het nieuws oorspronkelijk brachten.

Volgens berichten in onder andere The Wall Street Journal en New York Post voelen tientallen mediahuizen de impact van deze zogeheten AI Overviews nu al bijzonder hard. Bezoekersstromen slinken, advertentie-inkomsten nemen af en het verdienmodel van de online journalistiek komt ernstig onder druk te staan.

Van bezoekers naar verdwijntruc: de AI-zoekresultaten als zwarte doos

Sinds mei rolt Google zijn nieuwe AI-zoekervaring gefaseerd uit in de Verenigde Staten. In plaats van een lijst links naar websites, zien gebruikers nu bovenaan de pagina een door AI gegenereerd antwoord – vaak met samenvattingen, context en zelfs beelden. Voor veel zoekopdrachten hoeven gebruikers daardoor de originele bron niet meer aan te klikken. De informatie is er immers al.

Een belangrijke keerzijde? De betrokken nieuwsorganisaties verliezen massaal clicks. Volgens ingewijden uit de sector rapporteerden sommigen een verkeersdaling van 20 tot zelfs 40 procent bij bepaalde soorten content. Bij lifestyle- en financieel nieuws zijn de klappen het grootst.

Advertentie-inkomsten in vrije val: wie betaalt de journalistiek nog?

Voor veel uitgevers is dit meer dan een technische aanpassing – het is een existentiële bedreiging. Minder clicks betekent minder advertentie-inkomsten, en minder inkomsten betekent minder budget voor journalistiek. Verschillende mediahuizen spreken van een perfect storm: dalend verkeer, stijgende kosten, en een afhankelijke relatie met een technologiebedrijf dat tegelijk vriend én vijand is.

Sommige media-executives voeren al spoedoverleg over hoe hiermee om te gaan. Er wordt gesproken over juridische stappen, intensiever lobbywerk in Washington en zelfs het heroverwegen van hun aanwezigheid in Google's ecosysteem.

Google onder vuur: transparantie gevraagd, maar voorlopig stilzwijgen

Hoewel Google zegt samen te werken met uitgevers en te experimenteren met manieren om hen "zichtbaar" te houden in AI-overviews, blijft de kritiek aanzwellen. Uitgevers willen transparantie: op welke manier wordt content verwerkt, welke bronnen worden gebruikt, en hoe wordt er gecompenseerd voor het gebruik van journalistiek werk in AI-responses?

Tot nu toe blijft het antwoord vaag. Google stelt dat de functie "experimenteel" is en dat gebruikers naar eigen zeggen soms toch nog doorklikken. Maar in een markt waar elke klik telt, is dat weinig geruststellend.

De toekomst van nieuws in een AI-tijdperk

De ironie is bitter. Terwijl AI-tools steeds vaker putten uit journalistieke bronnen, dreigen diezelfde bronnen te verdwijnen door gebrek aan inkomsten. "We worden leeggezogen", verklaarde een mediabestuurder anoniem. "De AI leest onze artikels, vat ze samen en toont ze aan het publiek – zonder dat iemand nog naar ons toe komt."

De grote vraag blijft: kan kwaliteitsjournalistiek overleven in een online wereld waarin AI zelf het nieuws serveert? Of moeten nieuwsredacties zich heruitvinden in een speelveld waar zoekmachines niet langer doorsturen, maar zelf antwoorden geven?