AI versus Auteurs: Het explosieve copyrightconflict rond Anthropic

Een rechterlijke overwinning voor AI-bedrijf Anthropic wakkert zorgen aan over miljoenen vernietigde boeken en de toekomst van creatieve eigendom.

Revolutie of roofbouw? De juridische strijd rond AI en auteursrechten barst los

Het Amerikaanse AI-bedrijf Anthropic ligt zwaar onder vuur nadat is gebleken dat het miljoenen fysieke boeken zou hebben gescand en vernietigd voor het trainen van zijn taalmodellen. Hoewel een federale rechter recentelijk een klacht van auteursrechtenorganisatie The Authors Guild grotendeels van tafel veegde, luiden experts de noodklok over de gevolgen voor schrijvers, uitgevers en de hele creatieve sector.

Miljoenen boeken gesloopt in stilte

Uit recente onthullingen blijkt dat Anthropic niet zomaar wat teksten van het internet heeft geplukt. In plaats daarvan kocht het bedrijf systematisch fysieke boeken op om deze te digitaliseren en vervolgens te versnipperen — een tactiek die in de rechtszaal deels als legaal werd beoordeeld, maar moreel tot controverse leidt. Het doel? Het voeden van Claude, hun geavanceerde AI-model dat kan schrijven, samenvatten en redeneren op mensachtig niveau.

Critici noemen dit een digitale boekverbranding, verpakt als innovatie. De ethische vraag: mag een machine bouwen op werk waarvoor de makers nooit hun toestemming hebben gegeven?

Gedeeltelijke overwinning voor Anthropic

Een Amerikaanse rechter besliste op 24 juni dat de auteurs die Anthropic aanklaagden geen onmiddellijke schadevergoeding kunnen eisen. De rechtbank erkende wel dat het gebruik van auteursrechtelijk beschermd werk "zorgwekkend" is, maar gaf het bedrijf voorlopig het voordeel van de twijfel, omdat het gebruik van de teksten volgens Anthropic "transformatief" zou zijn – een belangrijk juridisch begrip in de VS dat kan leiden tot vrijstelling van aansprakelijkheid.

The Authors Guild, die de zaak had aangespannen namens onder andere George R.R. Martin en John Grisham, noemt het vonnis "een slag in het gezicht van alle schrijvers". Zij kondigen hoger beroep aan.

De juridische mijnenvelden van AI-training

Het conflict raakt aan een bredere kwestie die overal in de technologiesector speelt: hoe ver mag een AI-bedrijf gaan in het gebruik van menselijke creativiteit om zijn algoritmes slimmer te maken? Terwijl Anthropic zich beroept op fair use-wetgeving, wijzen auteurs op het structurele onrecht dat hun werk commercieel wordt benut zonder compensatie of erkenning.

"Het is alsof iemand je boek leest, alles onthoudt, en dan geld verdient met jouw ideeën – zonder ooit je naam te noemen," aldus een auteur in een reactie aan de BBC.

Een dreigende kladversie van de toekomst?

De zaak rond Anthropic is geen geïsoleerd incident. Ook OpenAI, Meta en Google zijn verwikkeld in soortgelijke geschillen. De uitkomst van deze rechtszaken zal de contouren bepalen van een toekomstige economie waarin AI-systemen niet alleen met, maar ook op menselijk werk worden gebouwd.

Als bedrijven blijven opereren in een juridisch schemergebied, dreigt er een creatieve uitputtingsslag: waarom nog schrijven, tekenen of componeren, als machines toch vrijelijk je werk mogen plunderen?

Conclusie: wie bewaakt het creatieve erfgoed?

Hoewel Anthropic voorlopig ademruimte heeft gekregen van de rechter, is de maatschappelijke discussie verre van beslecht. De kernvraag blijft: hoe beschermen we menselijke creativiteit in een wereld waarin AI de norm wordt – maar mensen nog steeds de makers zijn?

De balans tussen innovatie en eerlijke compensatie is nog lang niet gevonden. Maar als zelfs onze boeken niet meer veilig zijn, wat dan nog wel?