Van data naar ontdekking: AI ontcijfert mogelijke biosignatuur op Mars

woensdag, 17 september 2025
Ivan Jans

Wetenschappers staan opnieuw op het punt om de grenzen van menselijk begrip te verkennen: de NASA Mars-rover Perseverance heeft vorig jaar een monster verzameld op Mars dat mogelijk tekenen bevat van microbieel leven uit miljoenen jaren geleden. De ontdekking — hoewel nog niet definitief — zet de zoektocht naar leven buiten de Aarde in een nieuw daglicht.

History of Mars: Water Flows in Ancient Neretva Vallis (Animation)

Wat is ontdekt en wat betekent het

In juli 2024 boorde Perseverance in een rots genaamd Cheyava Falls, op de droge loop van een vroegere rivier, in de Jezero-krater. Het monster, “Sapphire Canyon” genoemd, bevat kenmerken die wetenschappers interpreteren als mogelijke biosignaturen — stoffen of structuren die in potentie biologisch van oorsprong zijn, maar die verder onderzoek vereisen om met zekerheid te zeggen dat er ooit leven was.

Belangrijke feiten:

De rots bevindt zich in een gebied met sedimentair gesteente, ooit gevormd in een oud meer of rivierdelta.
Mineralen zoals vivianiet en greigiet zijn aangetroffen — op aarde vaak geassocieerd met biologische processen, maar ze kunnen ook ontstaan door niet-biologische chemische reacties.
De “luipaardvlekken” (leopard spots) — donkere vlekken omgeven door lichtere gebieden — roepen associaties op met organische structuurpatronen.

NASA Says Mars Rover Discovered Potential Biosignature Last Year - NASA

A sample collected by NASA’s Perseverance Mars rover from an ancient dry riverbed in Jezero Crater could preserve evidence of ancient microbial life. Taken

https://www.nasa.gov

De rol van AI in het ontstaan, de interpretatie en de toekomst

Hoewel de ontdekking van de mogelijke biosignatuur primair een geologische en chemische vondst is, speelt kunstmatige intelligentie (AI) een steeds grotere rol in hoe zulke ontdekkingen worden gedaan en begrepen:

Analyse van afbeeldingen en structuren: de rover stuurt foto’s en spectrale data terug naar de aarde. AI-algoritmen helpen bij het automatisch herkennen van patronen zoals de luipaardvlekken, vergelijken met voorbeelden van op aarde bekende biologische en abiotische structuren.
Filteren van “ruis”: op Mars zijn vele chemische processen actief die ertoe kunnen leiden dat iets eruitziet als een teken van leven, maar het niet is. AI-systemen helpen bij het onderscheiden van biologisch mogelijke kenmerken van puur chemische of fysische processen.
Prioriteren van monsters: Perseverance heeft meerdere monsters verzameld, maar alleen sommige ervan zullen mogelijk naar Aarde teruggebracht worden. AI helpt om te beslissen welke monsters het meest veelbelovend zijn, op basis van gecombineerde data (mineralogie, structuur, omgevingsgegevens).
Voorspellende modellen: AI-modellen kunnen helpen simuleren welke omstandigheden nodig waren voor microbiële levensvormen om in deze omgeving te overleven en welke sporen daarvan vandaag bewaard zouden kunnen zijn. Deze modellen sturen de interpretatie van de gevonden data.

Grenzen en wetenschappelijke voorzichtigheid

Hoewel het resultaat veelbelovend is, benadrukken wetenschappers dat het geen bewijslast is voor leven op Mars. Mogelijke alternatieve verklaringen:

De minerale structuren en organische moleculen kunnen ontstaan zijn door zuiver abiotische chemische reacties.
De huidige instrumenten op de rover kunnen signalen leveren die lijken op die van leven, maar met beperkte resolutie en zonder de mogelijkheid tot diepgaande laboratoriumanalyse zoals op Aarde.
Er is nog geen monster van dit type teruggebracht naar Aarde voor volledige tests.

Wat nu? Toekomstige stappen

Monsterterugkeer: het plan om exemplaren zoals “Sapphire Canyon” terug naar Aarde te brengen, zodat ze in high-tech laboratoria onderzocht kunnen worden. Dat is cruciaal om opheldering te krijgen.
Meer monsteranalyses: vergelijkbare rotsformaties verderop in Jezero en andere droge rivierbeddingen worden onderzocht om te zien of de biosignatuur-eigenschappen meermaals voorkomen.
Verbeterde AI-tools: verfijning van de algoritmes die op Mars-data werken, meer training met aardse analogieën en betere integratie van gegevens uit verschillende instrumenten.
Publieke en wetenschappelijke discussie: de vraag “Was Mars ooit bewoonbaar?” krijgt een nieuw hoofdstuk, en de interpretatie van deze ontdekking zal sterk afhangen van peer-reviewed studies, replicatie, en open wetenschappelijke data.

Met de ontdekking van de mogelijke biosignatuur in de Cheyava Falls-rots door Perseverance komt de wetenschap dichter bij het beantwoorden van de oude vraag: was Mars ooit bewoond? Dankzij geavanceerde robotica, slimme instrumenten én de groeiende rol van AI krijgen onderzoekers steeds krachtiger gereedschap om hints op te sporen in het stoffige oppervlak van de Rode Planeet. De uitdaging blijft om feit van fictie te scheiden — en dat begint met experimenten, terugkeer van monsters, en onvermoeibare nieuwsgierigheid.