Robotbelasting en de arbeidsmarkt: Een toekomst met 100 miljoen verloren banen?

Een recent rapport, samengesteld door Democratische medewerkers in de Amerikaanse Senaat onder leiding van senator Bernie Sanders, stelt dat kunstmatige intelligentie (AI) en automatisering in het komende decennium tot 100 miljoen verloren banen kan leiden in de Verenigde Staten.

Tegelijkertijd wijst een analyse van 300.000 bedrijven erop dat het al moeilijker wordt om instapniveau personeel aan te trekken — een vroeg teken dat AI sommige beginnende posities onder druk zet.

De schatting: 100 Miljoen banen op de tocht?

Het rapport waarschuwt dat AI niet alleen bestaande banen kan wegnemen, maar ook toekomstige functies kan verhinderen. 

Voorbeelden van getroffen sectoren zijn:

• Fastfood- en kassawerkers — tot 89% van de banen onder risico.
• Klantenservice, magazijnmedewerkers, administratieve ondersteuners — hoge vervangingspercentages.
• Beroepen zoals vrachtwagenchauffeurs (47%) en accountants (64%) worden eveneens genoemd.

De auteurs benadrukken dat het exacte toekomstbeeld onzeker is — de cijfers tonen één mogelijk scenario waarin bedrijven agressief inzetten op “artificieel werk” boven menselijke arbeid.

De schaduw voor jonge werknemers

In het Economist-artikel wordt gewezen op het subtiele verval aan de onderkant van de arbeidsmarkt: instapfuncties worden niet meteen massaal weggevaagd, maar nieuw aanwerven zouden al teruglopen.

Een andere studie (van Stanford / ADP-data) laat zien dat werknemers tussen 22 en 25 jaar in sterk AI-blootgestelde functies een 13% daling in werkgelegenheid zagen in recente maanden, terwijl oudere of minder blootgestelde banen stabiel bleven of groeiden.

Het is alsof AI de trap opklimt en de onderste sporten eerst wegneemt — jonge werknemers in routine- of gestandaardiseerde rollen voelen het eerst.

Tegenstemmen en Kritiek

Niet iedereen gelooft dat AI banen zal “vernietigen” op grote schaal. Critici wijzen erop dat veel voorspellingen gebaseerd zijn op hypothetische modellen en dat AI eerder taken dan volledige functies zal overnemen.

Matt Garman, CEO van Amazon Web Services, bestempelt het idee om instapfuncties helemaal te vervangen door AI als “één van de domste dingen die ik ooit heb gehoord.” Hij pleit dat jonge werknemers juist nodig zijn om AI in de praktijk te leren en te laten groeien. 

Bovendien hebben sommige economen betoogd dat technologische disruptie vaak nieuwe banen creëert — niet per se in gelijke maten, maar door het genereren van nieuwe noden, industrieën en functies.

Beleidsvoorstellen als reactie

Het rapport stelt een pakket maatregelen voor om de schok te temperen en werknemers te beschermen:

• Invoering van een robotbelasting, waarbij bedrijven betalen wanneer ze AI inzetten ter vervanging van menselijke arbeid.
• Overstap naar een 32-urige werkweek om werk te herverdelen.
• Meer aandeelhouderschap voor werknemers, zodat zij meeprofiteren van productiviteitswinsten.

Deze voorstellen hebben aanhangers én tegenstanders: sommigen vrezen dat extra belastingen en regulering innovatie zullen verstikken, anderen zien ze als noodzakelijke tegenkracht tegen ongelijkheid.

Wat staat de toekomst te wachten?

De impact van AI op de arbeidsmarkt wordt niet bepaald door technologie alleen — beleidskeuzes, maatschappelijke waarden, onderwijs en hervormingswil spelen een centrale rol.

• Als bedrijven én overheden kiezen voor regulering én her- of bijscholing, kunnen banen transformeren in plaats van verdwijnen.
• Als de vrije markt zonder remmen volgt, zou een scherpe stijging in werkloosheid, loonongelijkheid en maatschappelijke onrust volgen.
• Zachte interventies zoals hervorming van onderwijsprogramma’s, stimulering van complementaire vaardigheden (creativiteit, kritisch denken, sociale intelligentie) kunnen het verschil maken.