In de oorlog tussen Oekraïne en Rusland neemt een nieuwe dimensie een steeds grotere rol in: kunstmatige intelligentie (AI). Beide partijen experimenteren met autonome systemen – wapens en drones die gedeeltelijk of volledig zelfstandig opereren. Maar wat gebeurt er als de mens steeds verder wordt teruggedrongen? En welke gevaren schuilen achter het risico om de menselijke beslisser uit te schakelen?
Een oorlog die zichzelf leert
Terwijl klassieke wapens en tactieken nog steeds de frontlinies beheersen, vormt AI een andere strijdzone. Oekraïne en Rusland gebruiken algoritmen om doelen te identificeren, drones autonoom te laten navigeren en zelfs te laten beslissen wanneer een aanval wordt uitgevoerd. Deze technologie dringt door tot de kern van wat oorlogvoering betekent – en wie de controle houdt.
The new AI arms race changing the war in UkraineBoth Ukraine and Russia use AI in battle, but removing human decision-making comes with risks. |
Wanneer beslissingen geen mens meer nodig hebben
De inzet van autonome systemen leidt tot een cruciaal moreel en strategisch dilemma: wie draagt de verantwoordelijkheid wanneer een AI-systeem een fout maakt? Als een machine een foutieve beslissing neemt — een burgerdoelwit raakt, een onbedoeld pad kiest — wie is dan aansprakelijk? De programmeur, de militaire bevelhebber, de staat?
Verschuiving in macht – en risico
AI in oorlogvoering kan snelle, adaptieve beslissingen mogelijk maken — iets wat in de klassieke oorlogvoering decennia kostte om te ontwikkelen. Maar juist die snelheid en adaptiviteit kunnen ook escalatie forceren. Een fout algoritme kan een reactie veroorzaken die een kettingreactie op gang brengt, zonder dat iemand het had gepland.
Grenzen van autonomie
Tot dusver zijn volkomen autonome moordsystemen (waar een AI volledig zonder mens advies doelen kiest en uitvoert) zeldzaam in daadwerkelijke veldoperaties. Meestal functioneren deze systemen in hybride modus: menselijke supervisie blijft aanwezig. Toch duiken er al meldingen op van drones die hun missie afronden na verlies van communicatie, of systemen die eigen keuze maken tussen doelen als de situatie verandert.
Waarom dit relevant is voor de wereld
De technologische experimenten in Oekraïne zijn niet louter oorlogstactiek; ze vormen een testcase van wat oorlogvoering in de toekomst kan worden. Als autonome wapens gemeengoed worden, wat betekent dat voor soevereiniteit, menselijke waardigheid en internationale wetten? En kunnen we überhaupt de genie ooit terug in de fles krijgen?
