Sinds de spectaculaire doorbraak van ChatGPT eind 2022 draait bijna elk bedrijf zich om en roept ‘AI!’ — maar volgens economen is de kans groot dat we niet simpelweg met een hype te maken hebben. Wat zich ontwikkelt, zou de meest omvangrijke technologische zeepbel uit de geschiedenis kunnen worden.
De waas van onzekerheid
Economen Brent Goldfarb en David Kirsch onderzochten 58 technologische innovaties — van elektrische verlichting tot commerciële luchtvaart — en concludeerden dat onzekerheid een kerncomponent is van elke zeepbel. Bij AI is nog altijd onduidelijk wat precies het verdienmodel is, welke producten écht doorslaggevend worden, en wat de kosten — energie, datavergunningen, schaalbaarheid — zullen zijn.
AI Is the Bubble to Burst Them AllI talked to the scholars who literally wrote the book on tech bubbles—and applied their test. |
“Pure plays”: Het gokspel begint
Als veel investeringen puur inzetten op “first mover”-bedrijven zonder bewezen businesscase, dan ontstaat een klassieke zeepbel. Volgens Goldfarb en Kirsch is dat precies wat er nu met AI gebeurt: vele start-ups, grote geldinjecties, maar weinig concrete winst.
Onervaren investeerders – iedereen doet mee
Internet-hype van weleer beperkte zich vaak tot institutionele spelers; vandaag kunnen particuliere beleggers met één app instappen. Dat zorgt voor extra kwetsbaarheid. Bij AI spreken we dus niet alleen over techbedrijven, maar over massabeleggers die de belofte kopen.
Het verhaal van onvermijdelijkheid
“AI zal alles kunnen” — dat is het overheersende narratief. Net alsof er geen twijfel bestaat. Juist dat gevoel van onstuitbaarheid voedt de zeepbelvorming. Voeg daar de geopolitieke angst voor achterstand bij en je krijgt een krachtige cocktail van hype.
Waarom dit anders is
Technologiezeepbellen zagen we al eerder — radio, luchtvaart, internet. Maar bij eerdere innovaties was al redelijk snel duidelijk wat het nut was. Bij AI is dat niet zo: het potentieel is gigantisch, maar de route ernaartoe is onduidelijk. Daardoor is het risico groter.
Wat betekent het voor de toekomst?
- Bedrijven die nu investeren op basis van de AI-hype lopen het risico dat grote delen van die investeringen niet renderen.
- Voor beleggers geldt: grote voorzichtigheid geboden — vooral als de koers al meegezogen is door het enthousiasme.
- Voor beleidsmakers: het is tijd om na te denken over regulering en realistische verwachtingen in plaats van blind vertrouwen in “de toekomst”.
Volgens Goldfarb en Kirsch voldoet AI op alle vier klassieke criteria voor een technologische zeepbel: onzekerheid, pure plays, novice investeerders en een meeslepend narratief. Op hun schaal (0 = geen zeepbel, 8 = sterke kans op zeepbel) komt AI uit op een 8. Dat betekent niet dat AI geen waarde heeft — verre van — maar wel dat de kans groot is dat het enthousiasme ons vóór is in de daadwerkelijke realisatie.
