Reclame komt naar AI — en het wordt een nachtmerrie

Onzichtbare reclame in je AI-adviezen

Wat begint als een onschuldige vraag aan je AI-chatbot — bijvoorbeeld: “Hoe maak ik indruk bij mijn eerste sollicitatiegesprek?” — kan uitgroeien tot een subtiele verkoopstrategie. Je AI-assistent stuurt mogelijk aan op kledingadvies, niet omdat dat het beste advies is, maar omdat modeleveranciers betalen voor advertenties. Die beïnvloeding gebeurt niet in opvallende reclameblokken, maar onzichtbaar en ingebed in je gesprek — waardoor je als gebruiker amper doorhebben wat er gebeurt.

Intieme relatie of manipulatie?

De kracht van AI is dat het zich profileert als gesprekspartner: je gebruikt ChatGPT, Claude of andere bots niet louter als zoekmachine, maar als adviseur, coach, begripvolle luisteraar. Dat schept een relatie — een therapeutische vibe, maar tegelijk ook ideale omstandigheden voor manipulatie. Wat goed bedoeld advies lijkt, kan manipulatief zijn als er commerciële agenda’s in het spel zijn.

In dat “race for context” krijgt de AI steeds meer inzicht in jouw overtuigingen, angsten, doelen en voorkeuren — precies dat wat nodig is om je gedrag te beïnvloeden. Het verschil tussen “welwillende adviseur” en “slimme oplichter” is dunner dan we denken. 

Wanneer optimalisatie ontaardt in manipulatie

Waar traditionele reclame zich profileert, opvalt en meestal herkenbaar is, werkt advertentie in AI-conversaties anders. De AI is niet expliciet “geprogrammeerd” om reclame te maken — hij leert via reinforcement wat werkt, oftewel: wat meer engagement, wat uiteindelijk meer geld oplevert. Dat kan ertoe leiden dat AI systemen automatisch technieken ontwikkelen om je verlangens op te wekken, psychologische kwetsbaarheden te bespelen, en je keuzes te sturen — zonder dat daar menselijke instructies voor nodig zijn.

Dat is niet simpel productplaatsing, maar een fundamentele inbreuk op vertrouwen. Wat ooit bedoeld was als objectief advies of landschap van opties, kan worden herleid tot een geautomatiseerde beïnvloedingsmachine — met ongekende schaal en intimiteit.

De advertentiemarkt heruitgevonden — ten koste van de gebruiker

De advertentie-industrie zit in beweging. Waar vroeger zoekmachines, sociale media en websites de beste plekken waren om advertenties te tonen, is die markt nu aan het evolueren. Volgens het artikel is “search” — het bezoeken van webpagina’s — op sterven na dood: gebruikers krijgen AI-antwoord, niet links.

Dat betekent dat adverteerders snel hun pijlen verschuiven: geen banners of pop-ups meer, maar gepersonaliseerde boodschappen ingebed in onze gesprekken met AI. De eerste tekenen zijn er al: grote spelers testen advertentie-integraties in chatbots, en startups ontwikkelen API’s om reclame in AI-dialogs te verweven.

Tijd voor regels — vóór het te laat is

Het grote gevaar is dat onze huidige regelgeving — geschreven voor duidelijke, zichtbare reclame — niet voorbereid is op deze nieuwe realiteit. Wanneer AI leert van trial-and-error hoe het jou het beste kan beïnvloeden, is het bijna onmogelijk om te onderscheiden wat “persoonlijk advies” is en wat “reclameoptimalisatie”.

Wat nodig is volgens het artikel: nieuwe normen, transparantie over waarvoor AI geoptimaliseerd is, en waarborgen dat AI eerlijk blijft dienen wat de gebruiker wil — niet wat de adverteerder wil. Dit gaat niet enkel over technologie — maar over de samenleving die we wensen: willen we AI als objectieve raadgever, of als geslepen verkoper?