TikTok is een van de populairste sociale mediaplatforms ter wereld, met miljoenen gebruikers die dagelijks korte, creatieve video’s delen en bekijken. Maar terwijl je geniet van dansvideo’s en grappige trends, heb je je ooit afgevraagd welke prijs je betaalt voor dit entertainment? Een grondige analyse van TikTok’s gebruiksvoorwaarden en privacybeleid onthult een verontrustend beeld van hoe veel data het platform verzamelt – en wat er mogelijk mee gebeurt. Laten we dit stap voor stap bekijken.
Wat verzamelt TikTok precies?
Wanneer je TikTok installeert en gebruikt, geef je het platform toegang tot een indrukwekkende hoeveelheid persoonlijke informatie. Volgens onderzoek van cybersecurity-experts, zoals die van Proofpoint, vraagt TikTok om toestemming voor:
- Toegang tot je locatie: Dit omvat je GPS-gegevens, maar ook je IP-adres en informatie over je netwerkverbinding, zoals WiFi-details.
- Apparaatinformatie: TikTok verzamelt unieke identificatiecodes zoals je Android ID of IMEI, die je apparaat uniek identificeren.
- Camera en microfoon: Hoewel dit logisch lijkt voor een video-app, heeft TikTok volledige toegang tot je camera en microfoon, zelfs als je ze niet actief gebruikt.
- Contactenlijst: Het platform kan je volledige adresboek inzien, inclusief de contactgegevens van vrienden en familie.
- Opslagtoegang: TikTok kan gegevens lezen en schrijven naar de opslag van je apparaat, wat betekent dat het toegang heeft tot bestanden en foto’s.
Maar het gaat verder. TikTok kan ook automatisch starten wanneer je je apparaat opnieuw opstart, extra installatiepakketten aanvragen, en zelfs andere apps die je gebruikt in de gaten houden. Dit niveau van toegang roept serieuze vragen op over de privacy van gebruikers.
Wat sturen ze naar hun servers?
Zodra TikTok deze gegevens verzamelt, stuurt het een groot deel ervan naar zijn servers. Dit omvat:
- Je tijdzone, lengte- en breedtegraad (voor nauwkeurige locatiebepaling).
- Je netwerkcode en type verbinding.
- Alles in je adresboek.
- Gedetailleerde apparaatinformatie, zoals je provider en besturingssysteem.
Daarnaast verzamelt TikTok ook afgeleide gegevens, zoals je geschatte leeftijd, geslacht en interesses, op basis van je gedrag op het platform. Dit alles voor een app die vaak wordt gebruikt voor luchtige entertainmentvideo’s – een hoge prijs voor een paar minuten plezier.
TikTok vs. andere sociale media
Hoe verhoudt TikTok zich tot andere sociale mediaplatforms zoals Instagram en Facebook? Een vergelijking laat zien dat TikTok verder gaat in zijn dataverzameling:
- Instagram verzamelt locatie, contacten, inhoud en gebruiksgegevens.
- Facebook verzamelt locatie, contacten, inhoud, browsegeschiedenis en aankoopgeschiedenis.
- TikTok verzamelt al het bovenstaande, maar gaat een stap verder met diepgaande apparaatinformatie, zoals biometrische gegevens (bijvoorbeeld “faceprints” en “voiceprints”), klembordgegevens en toetsaanslagpatronen.
In 2021 meldde Time Magazine dat TikTok zijn privacybeleid in de VS had gewijzigd om automatisch biometrische gegevens te verzamelen, zoals gezichts- en stemafdrukken. Deze gegevens zijn permanent en kunnen niet zomaar worden gewijzigd, wat experts zorgen baart over mogelijke toekomstige toepassingen.
Waar gaat deze data naartoe?
TikTok beweert dat de gegevens van Amerikaanse gebruikers in de VS worden opgeslagen, met back-ups in Singapore, en niet onderhevig zijn aan Chinese wetgeving. Maar is dat echt zo? In 2022 publiceerde BuzzFeed News een rapport gebaseerd op gelekte audio van meer dan 80 interne TikTok-vergaderingen, waaruit bleek dat medewerkers van ByteDance – TikTok’s Chinese moedermaatschappij – herhaaldelijk toegang hadden tot niet-publieke gegevens van Amerikaanse gebruikers. Dit omvat gevoelige informatie zoals verjaardagen en telefoonnummers.
ByteDance is gevestigd in China, waar de Nationale Veiligheidswet van 2017 bedrijven verplicht om gegevens te overhandigen als de overheid daarom vraagt. Dit is een belangrijke reden waarom zowel de Trump- als de Biden-regering in de VS beperkingen op TikTok hebben overwogen. De vrees is niet alleen dat persoonlijke gegevens in verkeerde handen vallen, maar ook dat China via TikTok invloed kan uitoefenen op commerciële, culturele of politieke gedragingen in het buitenland.
Wat maakt dit zo gevaarlijk?
Het verzamelen van biometrische gegevens, zoals gezichts- en stemafdrukken, is bijzonder zorgwekkend. Deze gegevens zijn uniek en onveranderlijk – als ze eenmaal zijn gecompromitteerd, kun je ze niet “vervangen” zoals een wachtwoord. Experts waarschuwen dat de onduidelijke intenties van TikTok met deze data, gecombineerd met de mogelijkheid van toegang door Chinese autoriteiten, een risico vormen voor de veiligheid en privacy van gebruikers.
Daarnaast gebruikt TikTok deze gegevens om zijn algoritmes aan te drijven, die bepalen welke video’s je te zien krijgt. Hoewel dit zorgt voor een gepersonaliseerde ervaring, betekent het ook dat TikTok een gedetailleerd profiel van je kan opbouwen – een profiel dat mogelijk wordt gedeeld met adverteerders of andere partijen.
Wat kun je doen om jezelf te beschermen?
Hoewel het misschien verleidelijk is om TikTok volledig te vermijden, zijn er manieren om je privacy te beschermen als je de app toch wilt blijven gebruiken:
- Beperk app-machtigingen: Ga naar de instellingen van je telefoon en schakel onnodige rechten uit, zoals toegang tot je contacten, camera en microfoon wanneer je ze niet gebruikt.
- Schakel nauwkeurige locatie uit: Geef TikTok alleen toegang tot een geschatte locatie, of helemaal geen locatiegegevens.
- Gebruik een VPN: Een virtueel privénetwerk kan je IP-adres verbergen en je online activiteiten versleutelen, zoals ook wordt aangeraden in een Reddit-discussie op r/privacy uit 2024.
- Gebruik een apart apparaat: Als je echt bezorgd bent, overweeg TikTok te installeren op een apparaat dat je niet gebruikt voor gevoelige activiteiten, zoals bankieren.
- Lees het privacybeleid: Hoewel het tijdrovend is, kan het begrijpen van de gebruiksvoorwaarden je helpen betere beslissingen te nemen over welke gegevens je deelt.
Is een verbod de oplossing?
De discussie over een mogelijk TikTok-verbod blijft voortduren, vooral in de VS. Maar is dat de juiste aanpak? Een verbod kan de keuzevrijheid van volwassen gebruikers beperken, terwijl het niet per se de onderliggende privacyproblemen oplost. Veel experts pleiten voor betere voorlichting: als gebruikers volledig begrijpen welke gegevens ze weggeven en aan wie, kunnen ze zelf weloverwogen keuzes maken.
Voor kinderen ligt dit echter anders. De impact van sociale media op jonge gebruikers, gecombineerd met de uitgebreide dataverzameling van TikTok, vraagt om een aparte discussie over hoe we hun privacy en veiligheid kunnen waarborgen.
Een bewuste afweging
Sociale media is een ruil: je krijgt entertainment in ruil voor je gegevens. De vraag is of je comfortabel bent met hoeveel je weggeeft – en aan wie. TikTok kan veilig worden gebruikt, maar alleen als je je bewust bent van de informatie die het verzamelt en wat ermee gebeurt. Helaas lezen de meeste mensen de gebruiksvoorwaarden niet, waardoor ze onbewust akkoord gaan met verregaande dataverzameling.
Het is tijd om kritisch na te denken over hoe we omgaan met onze digitale privacy. Of je nu besluit TikTok te blijven gebruiken of niet, het belangrijkste is dat je geïnformeerd bent. Want in de digitale wereld is je data vaak waardevoller dan je denkt.
