De Europese Unie neemt het voortouw in het reguleren van kunstmatige intelligentie met een nieuwe vrijwillige gedragscode, die bedrijven aanmoedigt om transparanter te zijn over AI-modellen en de herkomst van trainingsdata.
Een gids voor verantwoord AI-gebruik in afwachting van strengere wetgeving
Terwijl de definitieve uitrol van de ambitieuze AI Act van de Europese Unie pas in 2026 wordt verwacht, neemt Brussel alvast een tussenstap: een vrijwillige gedragscode voor AI-bedrijven. De code moet als opstap dienen naar de strengere wettelijke verplichtingen van de AI Act en richt zich vooral op transparantie over auteursrechten, trainingsdata en veiligheid.
De Europese Commissie presenteerde deze "AI Code of Practice" op donderdag 11 juli, in samenwerking met een aantal technologiebedrijven en instellingen. De richtlijnen zijn niet juridisch bindend, maar moeten bedrijven helpen zich nu al aan te passen aan de toekomstige regelgeving.
Transparantie over auteursrechten staat centraal
Een van de opvallendste onderdelen van de gedragscode is de focus op auteursrechten. AI-bedrijven worden aangemoedigd om helder te communiceren over welke datasets en bronnen ze gebruiken om hun modellen te trainen — en of die bronnen beschermd zijn door copyright. Dit is met name van belang in de context van generatieve AI, waar veel systemen zich baseren op enorme hoeveelheden tekst, beeld en muziek van het internet.
"Het doel is om een brug te slaan tussen de huidige praktijk en wat in de toekomst wettelijk verplicht wordt," aldus EU-commissaris Thierry Breton. De gedragscode is daarmee zowel een signaal als een waarschuwing: transparantie en verantwoording zijn geen vrijblijvende idealen meer.
Veiligheid en risicobeheersing als fundament
De gedragscode bevat ook richtlijnen over het testen van AI-modellen op veiligheid, betrouwbaarheid en ethische risico’s, vooral bij zogeheten 'systemen met hoog risico'. Denk hierbij aan AI die wordt ingezet in de gezondheidszorg, het rechtssysteem of kritieke infrastructuur. Bedrijven worden gevraagd om duidelijke processen in te richten voor risicobeoordeling en incidentrapportage.
Een speciaal luik is gewijd aan deepfakes en desinformatie. De Europese Commissie wil dat bedrijven expliciet aangeven of een AI-systeem in staat is om realistische, mogelijk misleidende content te genereren, en of die content als zodanig gemarkeerd wordt.
Vrijwillig, maar niet vrijblijvend
Hoewel de code niet verplicht is, wordt ze door de EU gepositioneerd als een blauwdruk voor goed gedrag. Grote spelers zoals OpenAI, Google en Meta zijn uitgenodigd om zich aan te sluiten. Namen van deelnemende bedrijven zijn voorlopig niet publiek, maar de Commissie verwacht dat samenwerking met zowel grote als kleinere ontwikkelaars tot een breed gedragen norm zal leiden.
Volgens waarnemers is het niet ondenkbaar dat naleving van deze gedragscode in de toekomst een voordeel oplevert bij toetsing aan de AI Act, of zelfs een voorwaarde wordt voor het betreden van de Europese markt.
Europa als normsteller voor AI
Met deze gedragscode onderstreept de Europese Unie opnieuw haar ambitie om een wereldwijde normsteller te zijn op het gebied van technologie en ethiek. In tegenstelling tot de meer laissez-faire aanpak in de VS of de staatsgeleide strategie in China, kiest de EU voor een gedifferentieerde, op waarden gebaseerde koers.
De komende maanden wordt de gedragscode verder verfijnd met input van bedrijven, academici en maatschappelijke organisaties. In de tussentijd geldt: wie voorop wil lopen in de AI-markt van morgen, begint vandaag met transparantie, veiligheid en ethisch bewustzijn.
Kernpunten van de EU AI-gedragscode:
- Transparantie over de gebruikte trainingsdata, vooral rond auteursrechten
- Richtlijnen voor veiligheid en risicobeheer bij AI-systemen
- Beleid rond deepfakes en misleidende content
- Vrijwillige deelname met mogelijke voordelen in toekomstige wetgeving
- Voorbereiding op de AI Act die volledig van kracht wordt in 2026
Europa kiest positie in het AI-tijdperk — met ethiek als kompas.
EU explains how to do AI without breaking the law: A new code aims to make it easy to figure out
|
