In een klein appartement ergens in Rusland opent een vrouw haar telefoon. Op het scherm verschijnt het gezicht van haar overleden man — glimlachend, zacht bewegend, zijn ogen recht in de hare.“Het gaat goed met me,” zegt hij, met een stem die de technologie heeft nagebootst. “Wees sterk.”
Het is geen droom, maar een video die met kunstmatige intelligentie is gemaakt. Een digitale wederopstanding, geboren uit verdriet én verlangen naar afscheid.
AI is reuniting the living with the departed for one final farewellThe family members and friends of soldiers who lost their lives in armed conflict are bringing them back to life in final goodbye videos created using AI tools. |
Een nieuwe rouwcultuur
Sinds de oorlog in Oekraïne duizenden Russische soldaten het leven kostte, zoeken hun families wanhopig naar manieren om de leegte te vullen. Niet iedereen krijgt een lichaam terug. Niet iedereen kan een begrafenis houden.
Daarom wenden velen zich tot AI. Met slechts één foto kan een algoritme een bewegend beeld maken waarin de overledene nog één keer lijkt te leven. Soms beweegt hij zijn hoofd, soms glimlacht hij, soms spreekt hij zelfs woorden die hij nooit echt heeft gezegd.
|
Should We Bring the Dead Back to Life?Should We Bring the Dead Back to Life? Recently “griefbots” have become common, allowing people to chat with simulations of dead loved ones. |
De vrouw achter de virtuele wedergeboorte
De trend kreeg vleugels dankzij Anna Korableva, een jonge onderneemster die haar project “Final Meeting” noemde. Wat begon als één experiment op sociale media, groeide uit tot een nationale sensatie.
Via haar VKontakte-pagina ontvangen rouwende families korte video’s waarin hun geliefden hen digitaal begroeten. De prijs: dertig dollar. Voor een gesimuleerde stem — iets meer.
Korableva noemt het geen technologie, maar therapie. “Mensen willen niet geloven dat hun dierbaren voorgoed weg zijn,” zegt ze. “Wij helpen ze dat laatste moment te beleven dat ze nooit kregen.”
De dunne lijn tussen troost en misleiding
Toch roept de trend hevige discussies op. Sommige psychologen vrezen dat deze virtuele ontmoetingen het rouwproces juist kunnen verstoren.“Een deel van genezing is aanvaarding,” zegt een therapeut uit Moskou. “Wanneer je een digitale illusie van nabijheid creëert, stel je dat moment van aanvaarding uit.”
Vanuit Oekraïne klinkt nog scherpere kritiek: men beschuldigt de video’s ervan de dood van Russische soldaten te verheerlijken en zelfs als propaganda te dienen. Op sociale media worden de filmpjes vaak gedeeld met patriottische muziek en heroïsche teksten.
Een industrie van verdriet
Ondertussen groeit de vraag explosief. Korableva krijgt honderden aanvragen per dag — zoveel dat ze een wachtrij moest invoeren. Nieuwe AI-bedrijven doken op die hetzelfde aanbieden, sommigen met filters, special effects of religieuze boodschappen.
De markt voor digitaal herdenken breidt zich snel uit. Waar AI eerst vooral werd ingezet voor amusement of marketing, verovert ze nu ook het domein van rouw, religie en herinnering.
Ethiek in de schaduw van algoritmen
De opkomst van deze ‘digitale opstandingen’ legt een diepere morele vraag bloot:Wat betekent het om iemand te herinneren in een wereld waar technologie de dood kan simuleren?
Is dit troost, of illusie? Een laatste groet, of een digitale leugen? In de schaduw van oorlog en verlies probeert een natie — via algoritmen — haar doden terug te zien. En misschien ook zichzelf.
