De Italiaanse krantfederatie FIEG heeft een formele klacht ingediend bij het Italiaanse communicatie-toezicht (Agcom) tegen Google. Volgens FIEG ondergraaft een nieuwe functie genaamd AI Overviews de traditionele nieuwswebsites doordat gebruikers al een samenvatting van zoekresultaten krijgen — zonder door te hoeven klikken naar de oorspronkelijke bron. Dit noemt de federatie een “traffic killer” die de zichtbaarheid, advertentie-inkomsten en diversiteit van de media ernstig schaadt.
De zorgen zijn niet alleen lokaal. Via de Europese Krantenuitgeversvereniging worden gelijkaardige klachten in meerdere EU-lidstaten gecoördineerd, met de ambitie om de Europese Commissie ertoe aan te zetten een onderzoek te openen onder de Digital Services Act (DSA).
|
Italian news publishers demand investigation into Google’s AI OverviewsNewspaper federation says ‘traffic killer’ feature violates legislation and threatens to destroy media diversity |
Wat zijn AI Overviews en wat maakt ze controversieel?
AI Overviews is een functie van Google waarbij, bovenaan de zoekresultaten, een automatisch gegenereerde samenvatting wordt getoond. Die samenvatting put uit meerdere bronnen om de gebruiker meteen kerninfo te geven — zonder dat deze hoeft door te klikken.
Daarnaast werkt Google aan iets dat “AI Mode” heet: een chatbotachtige interface die teksten uit verschillende websites combineert tot een coherente weergave. FIEG vreest dat dit nog verder concurreert met de originele content van nieuwsuitgevers.
Onderzoekers vroegen zich af wat dit betekent voor het klikverkeer: een studie van Authoritas suggereert dat sinds de introductie van AI Overviews het aantal door-klikken naar nieuwswebsites tot wel 80% is gedaald. Een onderzoek van het Amerikaanse Pew Research Center ondersteunt dit: gebruikers klikken pas ongeveer één keer op een link onder een AI-samenvatting op elke honderd keer.
Google heeft kritiek op die studies: volgens het bedrijf zouden hun methodologieën onbetrouwbaar zijn.
Wettelijke en politieke context in Italië
Google bracht AI Overviews in maart in Italië uit, kort daarna werd het land de eerste EU-lidstaat die een uitgebreide nationale AI-wet goedkeurde — met regels over onder meer het beperken van kinder-toegang en strafrechtelijke sancties voor schadelijk gebruik zoals deepfakes. De Italiaanse regering onder premier Giorgia Meloni positioneert deze wetgeving als een sleutel bij het reguleren van AI in lijn met de Europese AI-wetgeving (AI Act).
De federatie FIEG stelt dat Google hiermee regels overtreedt uit de Digital Services Act — regels die bedoeld zijn om te zorgen voor eerlijkheid, transparantie en mededinging in de digitale ruimte.
De inzet: Media-diversiteit, inkomsten en democratie
Volgens FIEG zijn de gevolgen verstrekkend:
- Economisch: minder bezoekers betekent minder advertentie-inkomsten, wat de financiële duurzaamheid van nieuwssites bedreigt.
- Diversiteit: als grote platforms via samenvattingen de aandacht trekken, verslechtert de gelijke concurrentiepositie van kleine en onafhankelijke media.
- Democratisch: zonder voldoende transparantie en controle op de AI-samenvattingen kunnen misinformatie, vertekeningen of selectiviteit zich gemakkelijker verspreiden in het publieke debat.
FIEG waarschuwt dat dit alles de “fundamentele bepalingen” van de Digital Services Act ondermijnt en schadelijke effecten heeft voor Italiaanse gebruikers, consumenten en bedrijven.
Wat nu? Wat kan er gebeuren
De klacht bij Agcom is slechts de eerste stap. De coördinatie via de Europese uitgeversorganisatie wijst op een bredere strategie om Europese instellingen in beweging te krijgen. Mogelijk kan de Europese Commissie een formeel onderzoek naar Google starten onder de DSA-regels, wat kan leiden tot sancties of verplichtingen voor Google om AI Overviews te wijzigen. Daarnaast ligt de druk op toezichthouders en nationale regeringen om strengere regels voor AI in en buiten Europa door te voeren, met aandacht voor transparantie, rechten van uitgevers en waarborgen tegen machtsmisbruik van techplatforms.
