Italië grijpt de regie: De eerste nationale AI-wet in Europa

Een mijlpaal voor AI-regulering

Italië heeft een historisch besluit genomen: op 23 september 2025 keurde het parlement Wet nr. 132/2025 goed, de eerste nationale wet in de Europese Unie die kunstmatige intelligentie reguleert. De wet werd op 25 september gepubliceerd in de Staatscourant en treedt in werking op 10 oktober 2025 – na een vacatio legis van 15 dagen.

Italy becomes first EU member state to pass an AI law Despite a complex historical backdrop and widespread international resistance to regulation, Italy has become the first EU country to approve a national law complementing the EU Artificial Intelligence Act. ONTDEK MEER

Met deze stap plaatst Italië zich vóór de Europese regelgeving (EU AI Act) als koploper in het vastleggen van nationale spelregels voor AI.

Principes en ethiek: mens centraal, toezicht gegarandeerd

De kern­principes van de wet benadrukken een mensgerichte benadering. AI-systemen mogen niet de uiteindelijke besluitvorming overnemen — menselijke controle blijft essentieel. Artikel 3 van de wet formuleert expliciete principes: transparantie, proportioneel gebruik, veiligheid, gegevensbescherming, verantwoordelijkheid, gendergelijkheid en non-discriminatie. 

Italian Law no. 132/2025 – The First Domestic Law in the European Union on the Use of Artificial Intelligence | Publications | Insights & Events | Squire Patton Boggs On 17 September 2025, the Italian Parliament approved the first national law on artificial intelligence (AI), thereby making Italy the first country in the European Union to adopt a domestic legislation governing the use of AI. On 25 September, the relevant law – Law No. 13

Ook wordt het gebruik van AI daarvan vrijgesteld dat het besluitvormingsproces van mensen ondermijnt, en er wordt bijzondere aandacht besteed aan toegankelijkheid voor personen met een handicap.

Sectorale regels: Gezondheidszorg, werk en rechtspraak

De wet adresseert specifieke domeinen waarin AI een grote impact kan hebben:

• Gezondheidszorg: AI mag artsen ondersteunen bij diagnose en behandeling, maar de eindbeslissing blijft bij het medische team. Patiënten moeten geïnformeerd worden wanneer AI wordt ingezet. In onderzoekscontexten wordt het gebruik van persoonlijke gegevens erkend als “van groot openbaar belang”, mits de gegevens geanonimiseerd zijn of volgens wettelijke waarborgen worden verwerkt. 
• Arbeid & professionele beroepen: Werkgevers die AI inzetten moeten transparant zijn: werknemers mogen weten wanneer en hoe AI-toepassingen hen beïnvloeden.  Er komt een Observatorium dat het gebruik van AI in de werkomgeving volgt en beoordeelt. In gereglementeerde beroepen blijft het intellectuele werk van de mens voorop; AI mag slechts een ondersteunende rol spelen. 
• Justitie en openbare administratie: AI kan alleen ondersteunend werken. Interpretatie van wetten, bewijs­analyse en uiteindelijke beslissingen blijven voorbehouden aan rechters.  In een overgangsfase kan AI-experimentatie in rechtbanken plaatsvinden onder toezicht van het ministerie van Justitie.

Law No. 132 of 23 September 2025: Italy’s leadership in national AI regulation - A&O Shearman With the approval of Law No. 132 of September 23, 2025, Italy becomes the first Member State of the European Union to have adopted a comprehensive and specific national law for the implementation and coordination of the AI Act (EU Regulation No. 2024/1689), anticipating the full entry into force of the EU regulation and establishing a national framework for governance, supervision, and support for innovation in the field of artificial intelligence.

Sancties, auteursrecht en kinderbescherming

Een opvallend element in de wet zijn de strafrechtelijke bepalingen. Wie met kunstmatige intelligentie schadelijke deepfakes verspreidt, riskeert 1 tot 5 jaar gevangenisstraf. Bij gebruik van AI in criminele handelingen zoals fraude en identiteitsdiefstal gelden zwaardere straffen. 

Italy first in EU to pass comprehensive law regulating use of AI Legislation limits child access and imposes prison terms for damaging use of artificial intelligence

Op het gebied van auteursrecht wordt duidelijk dat werken die met AI zijn gemaakt slechts beschermd worden als ze een duidelijke menselijke creatieve inbreng hebben – enkel automatisch gegenereerde werken vallen buiten bescherming. AI-gedreven data-mining is toegestaan onder strikte voorwaarden, meestal in onderzoekscontexten wanneer de bronnen legaal toegankelijk zijn.

Voor gebruikers onder de 14 jaar geldt dat zij AI-toepassingen enkel mogen gebruiken met toestemming van de ouders of wettelijke voogden.

Toezicht, uitvoering en implementatie

De wet regelt eveneens de instituties en mechanismen voor naleving:

• De Presidency of the Council of Ministers (het kabinetsorgaan) stelt een nationale AI-strategie op, goedgekeurd door een interministerieel comité.
• AgID (Agence for Digital Italy) wordt aangesteld als innovatie- en toezichtautoriteit voor AI.
• ACN (National Cybersecurity Agency) krijgt toezicht, inspectiebevoegdheden en sanctiebevoegdheid, vooral op het vlak van cyberveiligheid.
• Andere regelgevende instanties zoals de Bank of Italy, CONSOB en IVASS behouden hun bevoegdheden binnen hun domeinen.

Er is ook een investeringsfonds van 1 miljard euro in het leven geroepen om startups en kleine bedrijven die zich met AI, cybersecurity en telecommunicatie bezighouden te stimuleren.

De wet bevat een gefaseerde agenda voor uitvoering:

• In 90 dagen moet het ministerie van Arbeid een decreet uitvaardigen over het Observatorium AI op de werkvloer.
• In 120 dagen moet het ministerie van Gezondheid regels vastleggen voor dataverwerking in wetenschappelijk en medisch onderzoek.
• Binnen 12 maanden moeten verdere maatregelen (decreta) komen rond datagebruik, algoritmes, aansprakelijkheid en sancties.

Kansen en kritieken: is het nét op tijd of té ambitieus?

Italië positioneert zichzelf als koploper: een land dat vooruitloopt op EU-regels en werkelijke nationale regie over AI nastreeft.

Toch klinken kritische geluiden: sommigen vragen zich af of een lidstaat autonoom regels moet vastleggen als er al een EU-wet in voorbereiding is. Anderen merken op dat de financiële injectie (1 miljard euro) bescheiden is vergeleken met investeringen in AI in de VS of China.

Italy’s AI law: European leadership or political showboating? Italy’s AI law: European leadership or political showboating? Giorgia Meloni’s Italy has become the first European country to pass a comprehensive national law on AI, ahead of the EU’s AI … ONTDEK MEER

Verder is de technische en administratieve uitdaging groot: bedrijven en overheidsinstanties moeten zich snel aanpassen, vooral omdat de wet vrijwel onmiddellijk geldt vanaf 10 oktober 2025. 

Een nieuwe koers in Europees AI-landschap

Met Wet nr. 132/2025 zet Italië een duidelijke toon: AI mag niet een ongrijpbare technologie zijn, maar moet beheersbaar zijn binnen een juridisch en ethisch kader. Het land is pionier op Europees niveau, met de uitdaging om opvolging te vinden in uitvoering, handhaving en internationale afstemming. De komende maanden zullen uitwijzen of de ambitie standhoudt — en of andere Europese lidstaten dit voorbeeld gaan volgen.

Italy’s AI Law Comes Into Force On October 10, 2025, Italy will become the first EU member state to bring a national artificial intelligence law into force, moving ahead of the bloc’s landmark EU AI Act. Law No. 132 of 2025, published in the Gazzetta Ufficiale in late September, positions Italy at the center of Europe’s evolving AI governance landscape. The The post Italy’s AI Law Comes Into Force appeared first on Centraleyes. ONTDEK MEER