Transparantie in AI: Ontdek de copyrights van de creaties

zaterdag, 01 november 2025
Ivan Jans

In een wereld waarin generatieve kunstmatige intelligentie steeds algemener wordt, rijst een prangende vraag: hoeveel van de output van deze AI-systemen is écht origineel, en hoeveel is simpelweg afgeleid van bestaande, auteursrechtelijk beschermde werken?

Dat is precies het terrein waarop het Amerikaanse technologieplatform Vermillio zich begeeft. Vermillio zegt een methode te hebben ontwikkeld om – door middel van wat het noemt een “neuraal vingerafdruk”-systeem – te meten in hoeverre AI-gegenereerde beelden (en video’s) gebruikmaken van voorkennis uit al bestaand werk.

The platform exposing exactly how much copyrighted art is used by AI tools

From 007 to Elsa, Vermillio claims it can trace percentage of AI-generated image drawn from pre-existing material

De methode: Vingerafdrukken & matches

Vermillio creëerde eerst een fingerprint van bepaalde auteursrechtelijk beschermde beelden (zoals uit de populaire reeks Doctor Who en de film- en spionagefranchise James Bond), en liet daarna verschillende AI-generatoren opdrachten uitvoeren (“prompts”) om vergelijkbare beelden of video’s te maken.

Bij een opdracht in de AI-tool van Google (‘Veo3’) om “een tijdreizende dokter die rondvliegt in een blauwe Britse telefooncel” te genereren (een duidelijke knipoog naar Doctor Who) vond Vermillio een overeenstemming van 80% met de fingerprint.
Bij een vergelijkbare opdracht in de AI-tool van OpenAI (‘Sora’) werd zelfs een match van 87% gevonden.
Aan de andere kant: bij de Bond-vergelijking vond Veo3 een match van slechts 16%, terwijl Sora een match van 62% realiseerde.

Deze cijfers roepen vragen op over de mate waarin toonaangevende AI-modellen teruggrijpen op beschermde of bekende beelden en in hoeverre hun output dus écht “nieuw” is.

Waarom dit belangrijk is

Creatieve professionals – van auteurs en filmregisseurs tot kunstenaars en muziekmakers – maken zich zorgen. Zij beweren dat hun werk zonder toestemming wordt benut om AI-modellen te trainen en vervolgens concurrerende creaties te produceren waar zij zelf mogelijk geen profijt van hebben.

Verder is er een juridisch en ethisch spanningsveld: hoe transparant zijn de AI-bedrijven over hun trainingsdata? En onder welke voorwaarden mogen zij auteursrechtelijk beschermd materiaal gebruiken? Voor bijvoorbeeld OpenAI geldt dat zij beweren te trainen op publiek beschikbare data en dat dit onder de Amerikaanse doctrine van “fair use” kan vallen.

De strijd in de creatieve industrie en de wetgever

In het VK is de artistieke gemeenschap in verzet gekomen tegen wetsvoorstellen waarmee AI-bedrijven zouden kunnen werken met auteursrechtelijk beschermd werk zonder voorafgaande toestemming — in plaats daarvan zouden de houders van auteursrechten expliciet moeten opt-out. Volgens bijvoorbeeld peer en kunstvoorvechter Beeban Kidron: “If Doctor Who and 007 can’t be protected then what hope for an artist who works on their own…”

Een Google-woordvoerder liet weten dat het bedrijf niet specifiek op deze externe metingen kan reageren, maar dat de generatieve AI-regels van Google gebruik van intellectuele eigendom verbieden. Tegelijkertijd verklaarde YouTube – in eigendom van Google – dat uploads op YouTube gebruikt kunnen worden voor machine learning en AI-toepassingen.

Wat betekent dit voor toekomstig gebruik van AI in kunst en media?

Transparantie zal steeds belangrijker worden: creatieve makers willen weten of en hoe hun werk wordt gebruikt.
Er komt druk op AI-bedrijven om hun datasets en modellen open te leggen of te verantwoorden.
Een mogelijke samenwerking tussen auteursrechthouders en AI-bedrijven: Vermillio-strategisch directeur Kathleen Grace zegt: “We can all win if we just take a beat and figure out a way to share and track content …”
Voor individuele kunstenaars kan de uitdaging groot zijn: wie volgt grootmacht-AI-bedrijven op als je als solokunstenaar geen middelen hebt?

Het innovatieve platform van Vermillio brengt een opzienbarende mate van inzicht in de materie: generatieve AI-modellen gebruiken voor een groot deel bestaande, beschermde beelden – al dan niet bewust – en geven ons aanleiding om te heroverwegen wat “origineel” kunstwerk in het AI-tijdperk nog is. De technologische, juridische en ethische implicaties hiervan zijn immens; hoe we hierop reageren, bepaalt mede hoe rechtvaardig de digitale creatieve toekomst wordt.